بررسی خصوصیات کانی شناسی ورتی سول‌های استان فارس و رابطه آن با برخی شاخص‌های فیزیکی در این خاک‌ها

تعدادی از ورتی سولهای1 استان فارس واقع درمحدوده جغرافیایی54 درجه تا 54 درجه و26 دقیقه شرقی و 27 درجه و 49 دقیقه تا 29 درجه و 14 دقیقه شمالی از نظرکانی‌شناسی و تعیین برخی شاخص‌های فیزیکی مورد بررسی قرار گرفتند. این خاک‌ها دارای تمامی مشخصات رده ورتی‌سول از قبیل درصد رس، وجود اسلیکن‌ساید2 و ساختمان گوه‌ای تا عمق100 سانتی‌متری و درز و شکاف‌های عریض و عمیقی‌هستند که در طول سال بازو بسته می‌شوند. علاوه براین، انقباض و انبساط کافی بروزمی‌دهند (07/0COLE >). ولی بر خلاف تصور عمومی که کانی‌های رسی غالب، دراین خاک‌ها را کانی‌های گروه اسمکتایت3 در نظر می‌گیرند، در خاک‌های بررسی شده این موضوع صادق نیست. با توجه به مقادیر زیاد رس و پایین بودن CEC رس (46/25 تا 56/44 سانتی‌مول بار برکیلوگرم) و مطالعات XRD وSEM انجام شده ، وجود مقادیر قابل توجه کانی‌های ورمی‌کولایت4 و اسمکتایت غیر محتمل است و کانی‌های عمده آنها شامل کلرایت5 (با درجه تبلور خوب تا اندک) و پالی گورسکایت6 و ایلایت7 و مقادیر مختصری کائولینایت8 و کانیهای قابل انبساط است. تعیین حدود آتربرگ (حدسیلان و حد خمیری) در این خاک‌ها ومقایسه آن با اعداد به دست آمده برای انواع رس‌ها نیز مؤید عدم غالبیت مونتموریلونایت9 است و وجود مقادیر قابل توجه کلرایت در این خاکها را تأیید می‌کند.